Жавоб: Фотиҳа сураси ва тафсири:
«Меҳрибон ва раҳмли Аллоҳнинг номи билан бошлайман. Барча мақтов, шукрлар оламларнинг Роббиси(тарбиячиси) Аллоҳга бўлсин. У Роҳман ва Раҳийм... У қиёмат кунининг подшоҳи, эгаси. Фақат сенгагина ибодат қиламиз ва фақат сендангина ёрдам сўраймиз. Бизни тўғри йўлга бошлагин. Ўзинг неъмат берганларнинг йўлига (бошлагин), ғазабга дучор бўлганларнинг йўлига эмас, адашганларникига ҳам эмас» [Фотиҳа сураси: 1 -7].
Тафсири:
«Фотиҳа» сўзи луғатда «очувчи» деган маънони беради. Аллоҳ таолонинг китоби шу сура билан очилгани учун «Фотиҳа» яъни, очувчи деб аталган.
1- { بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ }


Аллоҳнинг номи билан, ундан ёрдам сўраган ҳолда ва у зотнинг зикри ила барака берилишини умид қилиб Қуръон ўқишни бошлайман.
— Аллоҳ: яъни ҳақиқий илоҳ ва маъбуд, у зотдан бошқа ҳеч ким бу исм ила номланмайди.
— Ар-Рохман: яъни кенг раҳмат эгаси ва у зотнинг меҳри-раҳмати барча нарсани ўраб олгандир.
— Ар-Рохийм: яъни мўминларга раҳмли зот.
2- { ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ }

Барча мақтов, шукрлар ва комиллик ёлғиз Аллоҳга бўлсин.
3- { ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ }
У Роҳман ва Раҳийм...
(Юқорида бунинг тафсирини зикр қилдик)
4- { مَٰلِكِ يَوۡمِ ٱلدِّينِ }
Жазо (Қиёмат) кунининг Эгаси — Подшоҳи.
5- { إِيَّاكَ نَعۡبُدُ وَإِيَّاكَ نَسۡتَعِينُ }

Фақат сенгагина ибодат қиламиз ва фақат сендангина ёрдам сўраймиз.
6- { ٱهۡدِنَا ٱلصِّرَٰطَ ٱلۡمُسۡتَقِيمَ }

Бизни тўғри йўлга, яъни исломга ва суннатга бошлагин.
7- { صِرَٰطَ ٱلَّذِينَ أَنۡعَمۡتَ عَلَيۡهِمۡ غَيۡرِ ٱلۡمَغۡضُوبِ عَلَيۡهِمۡ وَلَا ٱلضَّآلِّينَ }


Ўзинг неъмат берганларнинг, яъни пайғамбарлару уларга эргашган солиҳ бандаларнинг йўлига бошлагин, ғазабга дучор бўлган яҳудийларнинг йўлига эмас, адашган насороларникига ҳам эмас.
– Бу сурани ўқигандан кейин «Аамин» (яъни қабул айла) дейиш суннатдир

Жавоб: Залзала сураси ва тафсири:
«Меҳрибон ва раҳмли Аллоҳнинг номи билан бошлайман.
Вақтики, ер ўзига хос зилзилага тушса. Ва ер ўз юкларини отиб чиқарса. Ва инсон, унга нима бўлди?!, деса. Ўша кунда у(ер) ўз хабарини айтадир. Сенинг Роббинг унга ваҳий юборганини. Ўша кунда одамлар гуруҳ-гуруҳ бўлиб, амалларини кўриш учун жойларидан қўзғаладир. Бас, ким зарра оғирлигида яхшилик қилса ҳам кўрадир. ким зарра оғирлигида ёмонлик қилса ҳам кўрадир» [Залзала сураси 1-8].
Тафсир:
1- { إِذَا زُلۡزِلَتِ ٱلۡأَرۡضُ زِلۡزَالَهَا }


Вақтики, қиёмат кунида ер ўзининг энг даҳшатли зилзиласи билан ларзага тушганида;
2- { وَأَخۡرَجَتِ ٱلۡأَرۡضُ أَثۡقَالَهَا }

Ва Ер ўз бағридаги хазинаю дафиналардан ва инсон жасадларидан иборат «юк»ларини юзага чиқариб ташлаганида;
3- { وَقَالَ ٱلۡإِنسَٰنُ مَا لَهَا }

Ва ҳаётлик пайтида қайта тирилишни инкор қилгувчи бўлган инсон қайта тирилганидан даҳшатга тушиб: «Ерга нима бўлди ўзи? Нимага бунақа қаттиқ зилзила бўлмоқда?»,- деб қолганида;
4- { يَوۡمَئِذٖ تُحَدِّثُ أَخۡبَارَهَا }

Ана ўша Кунда Ер ўз хабарларини сўзлар! Ернинг устида қандай яхши амал қилинган бўлса, яхшиликми ёки ёмонликми, хабарини беради.
5- { بِأَنَّ رَبَّكَ أَوۡحَىٰ لَهَا }

Роббингиз унга ваҳий қил(иб, сўзлашга буюргани сабабли, ўз хабарларини сўзлар!
6- { يَوۡمَئِذٖ يَصۡدُرُ ٱلنَّاسُ أَشۡتَاتٗا لِّيُرَوۡاْ أَعۡمَٰلَهُمۡ }


Ўша Кунда одамлар, уларга қилиб ўтган амалларининг жазо ёки мукофотлари кўрсатилиши учун тўда-тўда бўлиб чиқиб келурлар!
7- { فَمَن يَعۡمَلۡ مِثۡقَالَ ذَرَّةٍ خَيۡرٗا يَرَهُۥ }


Бас, ким ҳаёти дунёдалик пайтида зарра мисқоличалик яхшилик қилса, Қиёмат Кунида ўшани кўрур.
8- { وَمَن يَعۡمَلۡ مِثۡقَالَ ذَرَّةٖ شَرّٗا يَرَهُۥ }


Ким зарра мисқоличалик ёмонлик қилса, уни ҳам кўрур!

(Яхшиликнинг ҳам, ёмонликнинг ҳам катта-кичиги бўлмайди. Ҳаммасининг ҳисоб-китоби бўлади, қиёматда жавоб бериш керак. Ҳар доим яхшиликни қилиб, агар у кўзга кўринмас зарра миқдорида бўлса ҳам, ёмонликдан қочиш керак.)

Жавоб: Адият сураси ва тафсири:
«Меҳрибон ва раҳмли Аллоҳнинг номи билан бошлайман.
Ҳарсиллаб чопувчи отлар билан қасам. Ўт чақнатиб чопувчи отлар билан қасам. Тонг чоғида ғорат қилувчи отлар билан қасам. Ўша пайтда чанг қўзғотдилар. Ва у ила жамоа ўртасига (ёриб) кирдилар. Албатта, инсон ўз Роббисига ношукрдир. Ва албатта, у ана шунга ўзи гувоҳдир. Албатта, у мол-дунёга ҳаддан ташқари ўчдир. У билмасми?! Қабрдагилар қўзғатилганда Ва кўкракларидаги ошкор бўлганда. Ўша кунда Роббилари улардан хабардор эканини?!» [Адият сураси: 1-11].
Тафсир:
1- { وَٱلۡعَٰدِيَٰتِ ضَبۡحٗا }

(Аллоҳ йўлида) ҳарсиллаб чопадиган (от)ларга қасам;
Бу ерда Аллоҳ югурганида ҳарсиллагани эшитиладиган отлар ила қасам ичмоқда.
2- { فَٱلۡمُورِيَٰتِ قَدۡحٗا }

Чопган пайтида туёқларини ерга шунчалик қаттиқ урганидан чақмоқлар чақадиган
отларга қасам;
3- { فَٱلۡمُغِيرَٰتِ صُبۡحٗا }

Тонг пайтида ёв устига бостириб борадиган от ларга қасам;
4- { فَأَثَرۡنَ بِهِۦ نَقۡعٗا }

Бас, ўшанда югурганларидан чанг-тўзон кўтариб;
5- { فَوَسَطۡنَ بِهِۦ جَمۡعًا }

Шу чанг-тўзон билан душман жамоасининг ўртасига кириб келадиган отларга қасамки;
6- { إِنَّ ٱلۡإِنسَٰنَ لِرَبِّهِۦ لَكَنُودٞ }



Шак-шубҳасиз, кофир инсон ўз Роббисига унга ато этган неъматларга кўрнамаклик қилгувчидир.
7- { وَإِنَّهُۥ عَلَىٰ ذَٰلِكَ لَشَهِيدٞ }

Ва шак-шубҳасиз, у бунга (ўзининг бу ношукурлигига) гувоҳдир. Инсон инкор қила олмайдиган даражада Аллоҳнинг неъматлари кўпдир.
{ وَإِنَّهُۥ لِحُبِّ ٱلۡخَيۡرِ لَشَدِيدٌ }
Ва шак-шубҳасиз, у мол-дунё муҳаббатига жуда қаттиқ берилгувчидир. Ва жуда қаттиқ молига бахиллик қилувчидир.
9- { ۞أَفَلَا يَعۡلَمُ إِذَا بُعۡثِرَ مَا فِي ٱلۡقُبُورِ }


Ахир у билмасмики, Қиёмат қойим бўлиб, қабрларнинг ичидаги нарсалар-жасадларга қайта жон ато этилиб, ташқарига ҳисоб-китоб, жазо ёки мукофот учун чиқарилганида, ишлар у ўйлагандай эмаслигини билади.
10- { وَحُصِّلَ مَا فِي ٱلصُّدُورِ }

Ва диллардаги сирлар ошкор қилинганида, яъни диллардаги ниятлар ва эътиқодлар ошкор бўлганида;
11- { إِنَّ رَبَّهُم بِهِمۡ يَوۡمَئِذٖ لَّخَبِيرُۢ }

Ана ўша Кунда шак-шубҳасиз, Роббилари улардан, яъни барча халойиқнинг ҳаёти дунёда қилиб ўтган ишларидан огоҳ-хабардор ва бандалари у зотдан ҳеч нарсани яшира олмайдилар. Кейин шу амалларига кўра Аллоҳ уларнинг мукофотини ёки жазосини беради.

Жавоб Ал-Қория сураси ва тафсири:
«Меҳрибон ва раҳмли Аллоҳнинг номи билан бошлайман.
Ал-Қориъату. Ал-Қориъату нима? Ал-Қориъат қандоқ нарса эканлигини сенга нима билдирди? У кунда одамлар тўзиб кетган капалакка ўхшаб қоларлар. Ва тоғлар титилган жунга ўхшаб қолар. Кимнинг тарозуси оғир келса... Бас, у розилик ҳаётидадир. Ва аммо кимнинг тарозуси енгил келса... Бас, унинг онаси дўзахдир. У қандоқ нарса эканлигини сенга нима билдирди? У қаттиқ қизиган ўтдир» [Қориа сураси: 1-11].
Тафсир:
1-{ ٱلۡقَارِعَةُ }

Ўз даҳшатлари билан кишилар қалбини қаттиқ қоққувчи Қиёмат!
2-{ مَا ٱلۡقَارِعَةُ }

У қўрқинчлилигидан қаттиқ қоққувчи недур?!
3-{ وَمَآ أَدۡرَىٰكَ مَا ٱلۡقَارِعَةُ }

Эй Пайғамбар, одамларнинг қалбларига қўрқув киргизувчи дахшатли овоз нима эканлигини сиз қаердан билар эдингиз?! Албатта, у Қиёмат кунидир.
4-{ يَوۡمَ يَكُونُ ٱلنَّاسُ كَٱلۡفَرَاشِ ٱلۡمَبۡثُوثِ }

У Кунда одамлар тўзғитиб юборилган парвоналар каби бўлиб қолурлар! (Яъни, қабрларидан чиқишиб, Қиёмат даҳшатидан ўзларини ҳар ёнга уриб-тўзиб кетадилар!)
5-{ وَتَكُونُ ٱلۡجِبَالُ كَٱلۡعِهۡنِ ٱلۡمَنفُوشِ }

Тоғлар эса титилган жун каби (осмонда учиб) юрадиган бўлиб қолур.
{ فَأَمَّا مَن ثَقُلَتۡ مَوَٰزِينُهُۥ }

Бас, энди у кунда кимнинг тортилган (яхши амаллари, ёмон амалларидан оғир келса,
7-{ فَهُوَ فِي عِيشَةٖ رَّاضِيَةٖ }

Жаннатда ҳар бир инсон рози бўладиган — орзу қиладиган ҳаётда бўлур.
{ وَأَمَّا مَنۡ خَفَّتۡ مَوَٰزِينُهُۥ }

Энди кимнинг тортилган яхши амаллари ёмон амалларидан енгил келса,
{ فَأُمُّهُۥ هَاوِيَةٞ }


Қиёмат куни унинг маскани жойи «жарлик»дир! Яъни Жаҳаннам.
{ وَمَآ أَدۡرَىٰكَ مَا هِيَهۡ }

Эй Пайғамбар, унинг нима эканини қаердан ҳам билар эдингиз?!
{ نَارٌ حَامِيَةُۢ }

У қаттиқ қизиган оловдир.

Жавоб: Такасур сураси ва тафсири:
«Меҳрибон ва раҳмли Аллоҳнинг номи билан бошлайман.
Сизларни тўплаб-кўпайтириш машғул қилди! То қабрларни зиёрат қилгунингизча Йўқ! Сизлар тезда биласизлар. Яна йўқ! Сизлар тезда биласизлар. Йўқ! Агар сизлар аниқ илм ила билганингизда эди. Албатта, жаҳаннамни кўрасизлар. Ва яна, албатта, уни ишонч кўзи билан кўрасизлар. Сўнгра ўша кунда, албатта, берилган неъматлардан сўраласизлар» [Такасур сураси: 1-8].
Тафсир:
1-{ أَلۡهَىٰكُمُ ٱلتَّكَاثُرُ }

Эй инсонлар, сизларни мол-дунё тўплаб фахрланиш машғул қилди!
2-{ حَتَّىٰ زُرۡتُمُ ٱلۡمَقَابِرَ }

Сизлар то қабрларни зиёрат қилгунларингизча, яъни ўлиб, қабрга киргунларингизча сизларни мол-дунё тўплаб-кўпайтириш машғул қилди!
3-{ كَلَّا سَوۡفَ تَعۡلَمُونَ }

Йўқ, сизлар яқинда Аллоҳнинг тоатидан машғул қилган бу қилмишларингизнинг оқибатини билурсизлар!
4-{ ثُمَّ كَلَّا سَوۡفَ تَعۡلَمُونَ }

Яна бир бор йўқ, сизлар яқинда оқибатини билурсизлар.
5-{ كَلَّا لَوۡ تَعۡلَمُونَ عِلۡمَ ٱلۡيَقِينِ }

Йўқ, агар сизлар дунёга қул бўлиб қолишнинг оқибати нима эканлигини, эрта қиёмат бор эканини ва амалларингизга қараб мукофот ёки жазо олишингизни аниқ билганингизда эди, дунёга қул бўлиб қолмас эдингизлар!
6-{ لَتَرَوُنَّ ٱلۡجَحِيمَ }

Қасамки, албатта сизлар қиёмат куни дўзахни кўрурсизлар!
7-{ ثُمَّ لَتَرَوُنَّهَا عَيۡنَ ٱلۡيَقِينِ }

Яна бир бор қасамки, сизлар уни аниқ, шак-шубҳа қолмайдиган даражада кўрурсизлар!
8-{ ثُمَّ لَتُسۡـَٔلُنَّ يَوۡمَئِذٍ عَنِ ٱلنَّعِيمِ }


Сўнгра ана ўша кунда албатта ҳаёти дунёда сизларга ато этилган сиҳат-саломатлилик ва бойлик каби барча неъматлар тўғрисида масъул бўлурсизлар.

Жавоб: Аср сураси ва тафсири:
«Меҳрибон ва раҳмли Аллоҳнинг номи билан бошлайман.
Аср билан қасам Албатта, инсон хусрондадир. (Хусрон-мағлубият, ютқизиқ ва нуқсон маъноларини англатади.) Магар иймон келтирганлар ва солиҳ амаллар қилганлар, бир-бирларини ҳақга чақирганлар ва бир-бирларини сабрга чақирганлар мустаснодир» [Аср сураси: 1-3].
Тафсир:
1-{ وَٱلۡعَصۡرِ }

Аллоҳ таоло вақт билан қасам ичмоқда,
{ إِنَّ ٱلۡإِنسَٰنَ لَفِي خُسۡرٍ }

Албатта, инсон хусрондадир. Хусрон-мағлубият, ютқизиш ва нуқсон маъноларини англатади.
3-{ إِلَّا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ وَتَوَاصَوۡاْ بِٱلۡحَقِّ وَتَوَاصَوۡاْ بِٱلصَّبۡرِ }

Фақат иймон келтирган ва яхши амаллар қилган, бир-бирларига Ҳақ йўлини тавсия этган ва бир-бирларига мана шу Ҳақ йўлида сабр-тоқат қилишни тавсия этган зотларгина нажот топгувчидирлар.

Жавоб: Ҳумаза сураси ва тафсири:
«Меҳрибон ва раҳмли Аллоҳнинг номи билан бошлайман.
Ҳар бир обрў тўкувчи ва айбловчига «вайл» бўлсин. У мол жамлади ва уни санаб турди. Моли, албатта, уни абадий қолдирур, деб ҳисоблар. Йўқ! Албатта у «ҳутома»га хор-зор этиб ташланар. «Ҳутома» қандоқ нарса эканини сенга нима билдирар? У Аллоҳнинг шиддатли, ўчмас оловидир. Қалбгача етиб борадир. Албатта, у уларнинг устидан қоплангандир. Узун-узун устунларга боғлангандирлар» [Ҳумаза сураси: 1-9].
Тафсир:
1-{ وَيۡلٞ لِّكُلِّ هُمَزَةٖ لُّمَزَةٍ }

Барча кишиларга дилозорлик қилиб, уларнинг обрўларини тўкиб юрадиган бўҳтончи-ғийбатчига ҳалокат бўлгай.
2-{ ٱلَّذِي جَمَعَ مَالٗا وَعَدَّدَهُۥ }
У фақат мол тўплаган ва ўша мол-дунёни ҳисоб-китоб қилиб, бирон савобли ишга сарфламасдан юрган кимсадир.
{ يَحۡسَبُ أَنَّ مَالَهُۥٓ أَخۡلَدَهُۥ }

У топган мол-дунёси ўзини мангу ўлмайдиган қилиб қўяди, деб ўйлаб юрган кимсадир.
4-{ كَلَّاۖ لَيُنۢبَذَنَّ فِي ٱلۡحُطَمَةِ }

Иш бу жоҳил ўйлагандай эмас. албатта, у чилпарчин қилгувчи дўзах оловига ташланур! У олов кучлилигидан унга нима ирғитилса, чилпарчин қилиб ташлайди.
5-{ وَمَآ أَدۡرَىٰكَ مَا ٱلۡحُطَمَةُ }

Эй Пайғамбар, чилпарчин қилгувчи олов нима эканлигини сен қаердан билар эдинг?!
6-{ نَارُ ٱللَّهِ ٱلۡمُوقَدَةُ }

У Аллоҳнинг ёқиб қўйилган бир оловидирки,
7-{ ٱلَّتِي تَطَّلِعُ عَلَى ٱلۡأَفۡـِٔدَةِ }

Ўз алангаси билан баданларни тешиб ўтиб, юракларга қадар етур!
8-{ إِنَّهَا عَلَيۡهِم مُّؤۡصَدَةٞ }

Албатта, дўзах кофирларнинг устида қопланиб қулфлангандир (яъни, на улар жаҳаннам қаъридан қутулиб чиқа олурлар ва на улар нафас олишлари учун бир ютум тоза ҳаво қилур!)
9-{ فِي عَمَدٖ مُّمَدَّدَةِۭ }

(У кофирлар жаҳаннамда) узундан-узун устунлар билан қулфланиб қўйилган ҳолларида бўлурлар. Ундан улар чиқмаслар.

Жавоб: Фил сураси ва тафсири:
«Меҳрибон ва раҳмли Аллоҳнинг номи билан бошлайман.
Роббинг фил соҳибларини қандоқ қилганини билмадингми? Уларнинг макру ҳийласини зое кетказмадими? Ва уларнинг устига тўп-тўп қушларни юбормадими? Лойдан пиширилган тошларни отадиганларни? Бас, уларни қурт еб ташлаган ўсимликка ўхшатиб юбормадими?» [Фил сураси: 1-5].
Тафсир:
1-{ أَلَمۡ تَرَ كَيۡفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِأَصۡحَٰبِ ٱلۡفِيلِ }

Эй Муҳаммад алайҳис-салоту вас-салом, Роббингиз Аброҳа ва унинг асҳоблари фил эгалари Каъбани йиқитмоқчи бўлганларида, қандай ҳалок қилганини кўрмадингизми?
2-{ أَلَمۡ يَجۡعَلۡ كَيۡدَهُمۡ فِي تَضۡلِيلٖ }

У зот уларнинг Каъбатуллоҳни вайрон қилиш учун қўллаган барча ҳийла-найрангларини барбод қилмадими? Ундан одамларни кеткиза олмадилар ҳам унга қўлларининг учини ҳам теккиза олишмади.
3-{ وَأَرۡسَلَ عَلَيۡهِمۡ طَيۡرًا أَبَابِيلَ }

У зот уларнинг устига тўп-тўп қушларни юборди.
4-{ تَرۡمِيهِم بِحِجَارَةٖ مِّن سِجِّيلٖ }

Уларнинг устига сополдан бўлган тошларни отардилар,
5-{ فَجَعَلَهُمۡ كَعَصۡفٖ مَّأۡكُولِۭ }

Ва у тошлар уларни қурт-қумурсқалар чайнаб ташлаган сомон каби илма-тешик қилиб юборди!

Жавоб: Қурайш сураси ва тафсири:
«Меҳрибон ва раҳмли Аллоҳнинг номи билан бошлайман.
Қурайшнинг лозим тутиши қандай яхши! Уларнинг қиш ва ёз сафарларини ўзларига лозим тутишлари қандай яхши! Бас, улар мана шу Байтнинг Роббисига ибодат қилсинлар! У зот уларни очликдан тўқ қилган, хавфдан омон қилгандир» [Қурайш сураси: 1-4].
Тафсир:
1-{ لِإِيلَٰفِ قُرَيۡشٍ }

Қурайшнинг лозим тутиши қандай яхши!
Бундан мурод, қишу ёздаги сафарларидир.
2-{ إِۦلَٰفِهِمۡ رِحۡلَةَ ٱلشِّتَآءِ وَٱلصَّيۡفِ }

— Уларга қишда Яманга ва ёзда Шомга сафари осон қилиб қўйилгани учунгина;
3-{ فَلۡيَعۡبُدُواْ رَبَّ هَٰذَا ٱلۡبَيۡتِ }

Уларга сафарларини осон қилиб қўйган, мана шу муқаддас уйнинг Роббисига ибодат қилсинлар! Унга ҳеч кимни шерик қилмасинлар.
4-{ ٱلَّذِيٓ أَطۡعَمَهُم مِّن جُوعٖ وَءَامَنَهُم مِّنۡ خَوۡفِۭ }

У зот уларни очлиқдан қутқариб таомлантирди ва арабларни уларни улуғлайдиган ва ҳурмат қиладиган қилиб қўйди ва шу билан уларни хавфу хатардан омонда қилди.

Жавоб: Маъун сураси ва тафсири:
«Меҳрибон ва раҳмли Аллоҳнинг номи билан бошлайман.
Жазо кунини ёлғонга чиқарувчини кўрдингми? Ана ўша, етимни қўполлик билан ҳайдайдир Ва мискинларга таом беришга қизиқтирмайдир. «Намозхонлар»га вайл бўлсин. Улар ўз намозларини унитувчилардир. Ана ўшалар риё қиладиганлардир. Ва маъунни ман қиладиганлардир» [Маъун сураси: 1-7].
Тафсир:
1-{ أَرَءَيۡتَ ٱلَّذِي يُكَذِّبُ بِٱلدِّينِ }

Динни Охиратдаги жазони ёлғон, дейдиган кимсанинг қандай кимса эканлигини кўрдингизми, билдингизми?
2-{ فَذَٰلِكَ ٱلَّذِي يَدُعُّ ٱلۡيَتِيمَ }

Бас, бу етим-есирни қўполлик билан ҳайдаб соладиган,
3-{ وَلَا يَحُضُّ عَلَىٰ طَعَامِ ٱلۡمِسۡكِينِ }

Ва ўзини ҳам, бошқа кишиларни ҳам, мискин-бечорага таом беришга тарғиб қилмайдиган кимсадир.
4-{ فَوَيۡلٞ لِّلۡمُصَلِّينَ }

Бас, «намозхон»ларга ҳалокат ва азоб бўлгайки,
5-{ ٱلَّذِينَ هُمۡ عَن صَلَاتِهِمۡ سَاهُونَ }

Яъни улар намозларини унутиб қўядиган, ва намозларини эплаб-сеплаб ўқийдиган кимсалардир. Улар намозларига эътибор бермаганларидан вақти ўтиб кетгач ўқийдилар. (Булар кечиктириб ўқигани учун ва эътиборсиз ҳолда ўқигани учун дуойибатга йўлиқмоқдалар, энди умуман ўқимайдиганларнинг аҳволи не экан?! Аллоҳ барчамизни намозига эътибор берадиганлардан қилсин!)
6-{ ٱلَّذِينَ هُمۡ يُرَآءُونَ }

Улар риёкорлик билан намоз ўқийдилар ва бошқа яхши амалларини ҳам кўр-кўрона одамлар учун қиладилар. Амалларида Аллоҳнинг юзини истамайдилар, холис эмаслар.
7-{ وَيَمۡنَعُونَ ٱلۡمَاعُونَ }

Ва рўзғор буюмларини ҳам кишилардан манъ қиладиган, яъни, бирон кишига фойдалари тегмайдиган кимсалардир!

Жавоб: Кавсар сураси ва тафсири:
«Меҳрибон ва раҳмли Аллоҳнинг номи билан бошлайман.
Албатта, Биз сенга Кавсарни бердик. Бас, Роббингга намоз ўқи ва жонлик сўй. Албатта, сени ёмон кўриб, айбловчининг орқаси кесикдир» [Кавсар сураси: 1-3].
Тафсир:
1-{ إِنَّآ أَعۡطَيۡنَٰكَ ٱلۡكَوۡثَرَ }

Эй Муҳаммад алайҳис-салоту вас-салом, албатта Биз сизга кўп яхши нарсаларни бердик ва улар ичидан жаннатдаги Кавсар дарёсини ато этдик.
2-{ فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَٱنۡحَرۡ }

Бас, бунинг шукрири адо этинг. Сиз ёлғиз Роббингиз учун намоз ўқинг ва жонлик сўйиб, қурбонлиқ қилинг! Роббиларига шукр сифатида ўз санамларига жонлиқ сўядиган мушрикларга зид равишда қилинг!
3-{ إِنَّ شَانِئَكَ هُوَ ٱلۡأَبۡتَرُ }

Албатта, сизни ёмон кўргувчи кимсанинг думи қирқилгандир, яъни беному бенишон бўлиб кетгувчидир! Агар уни бирорта эсласа ҳам, ёмонлик ила эслайди.

Жавоб: Кафирун сураси ва тафсири:
«Меҳрибон ва раҳмли Аллоҳнинг номи билан бошлайман.
Айтинг: «Эй кофирлар! Мен сиз ибодат қилган нарсаларга ибодат қилмасман. Ва сизлар ҳам мен ибодат қиладиганга ибодат қилувчимассиз. Ва мен сиз ибодат қилган нарсага ибодат қилувчимасман. Ва сиз ҳам мен ибодат қилганга ибодат қилувчимассиз. Сизга ўз динингиз, менга ўз диним» [Кафирун сураси: 1-6].
Тафсир:
1-{ قُلۡ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡكَٰفِرُونَ }

Эй Муҳаммад алайҳис-салоту вас-салом: «Эй Аллоҳга куфр келтирганлар!», - деб айтинг.
2-{ لَآ أَعۡبُدُ مَا تَعۡبُدُونَ }

Мен сизлар ибодат қилаётган санамлару ва яна бошқа нарсаларга ҳозир ҳам, келажакда ҳам ибодат қилмасман.
3-{ وَلَآ أَنتُمۡ عَٰبِدُونَ مَآ أَعۡبُدُ }

Ва сизлар ҳам мен ибодат қиладиган Аллоҳга ибодат қилгувчи эмасдирсизлар.
4-{ وَلَآ أَنَا۠ عَابِدٞ مَّا عَبَدتُّمۡ }

Мен сизлар ибодат қилган нарсага ибодат қилгувчи эмасман.
5-{ وَلَآ أَنتُمۡ عَٰبِدُونَ مَآ أَعۡبُدُ }

Ва сизлар ҳам мен ибодат қиладиган ёлғиз Аллоҳга ибодат қилгувчи эмасдирсизлар.
6-{ لَكُمۡ دِينُكُمۡ وَلِيَ دِينِ }

Сизларнинг ўзинглар учун ясаб олган динингиз ўзларингиз учун, Аллоҳ менга туширган диним ўзим учундир!»

Жавоб: Наср сураси ва тафсири:
«Меҳрибон ва раҳмли Аллоҳнинг номи билан бошлайман.
Вақтики, Аллоҳнинг нусрати ва фатҳ келса... Ва одамларнинг Аллоҳнинг динига тўп-тўп бўлиб кираётганини кўрсангиз... Бас, Роббингизни поклаб ёд этинг ва унга истиғфор айтигг. Албатта, у тавбаларни кўплаб қабул этувчидир» [Наср сураси: 1-3].
Тафсир:
1-{ إِذَا جَآءَ نَصۡرُ ٱللَّهِ وَٱلۡفَتۡحُ }

Эй Муҳаммад алайҳис-салоту вас-салом, қачон Аллоҳнинг ёрдами ва ғалаба келса; Бу сура тушганда Макка фатҳи рўй берган эди.
2-{ وَرَأَيۡتَ ٱلنَّاسَ يَدۡخُلُونَ فِي دِينِ ٱللَّهِ أَفۡوَاجٗا }

Ва одамлар тўп-тўп бўлишиб, Аллоҳнинг дини Ислом динига кираётганларини кўрсангиз;
3-{ فَسَبِّحۡ بِحَمۡدِ رَبِّكَ وَٱسۡتَغۡفِرۡهُۚ إِنَّهُۥ كَانَ تَوَّابَۢا }

Албатта, бу Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг улуғ топшириқлари ўз ниҳоясига етгани ҳақидаги хабардир. Ва шу вақтда дарҳол Роббингизга ҳамд айтиш билан у зотни ҳар қандай «шерик»лардан покланг ва у зотдан мағфират сўранг! Зеро, у тавбаларни қабул қилгувчи ва гуноҳларнр кечирувчи бўлган Зотдир.

Жавоб: Масад сураси ва тафсири:
«Меҳрибон ва раҳмли Аллоҳнинг номи билан бошлайман.
Абу Лаҳабнинг икки қўли ҳалок бўлсин, ҳалок! Унга моли ва касб қилган нарсалари фойда бермади. У тезда чўғи қизиб турган ўтга киради. Ва унинг хотини, ўтин кўтарган аёл ҳам. У(аёл)нинг бўйнида эшилган арқон бор ҳолда» [Масад сураси: 1-5].
Тафсир:
1-{ تَبَّتۡ يَدَآ أَبِي لَهَبٖ وَتَبَّ }
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг амакилари
Абу Лаҳаб ибн Абдулмуттолибнинг қилган амаллари учун қўллари қуригай — ҳалок бўлгай! Аниқки, у қуриди — ҳалок бўлди! Чунки у Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламга жуда қаттиқ азият берарди.
2-{ مَآ أَغۡنَىٰ عَنۡهُ مَالُهُۥ وَمَا كَسَبَ }

Мол-мулки, касб қилиб топган нарсалари ва фарзандлари унга асқотгани йўқ! Ундан на азобни даркор қилдилар ва на у учун Аллоҳнинг раҳматини жалб қила олдилар
3-{ سَيَصۡلَىٰ نَارٗا ذَاتَ لَهَبٖ }

Яқинда қиёмат кунида у ловуллаб турган алангали дўзахга киражак!
4-{ وَٱمۡرَأَتُهُۥ حَمَّالَةَ ٱلۡحَطَبِ }

Ва унинг ўтинни орқасига илиб олиб, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг йўлларига тикон ирғитган хотини Умму Жамийл ҳам дўзахга киради.
5-{ فِي جِيدِهَا حَبۡلٞ مِّن مَّسَدِۭ }

— Бўйнида пишиқ толадан эшилган арқон бўлган хотини ҳам ловуллаб турган алангали дўзахда судралажак.

Жавоб: Ихлос сураси ва тафсири:
«Меҳрибон ва раҳмли Аллоҳнинг номи билан бошлайман.
Айтинг: «У Аллоҳ ягонадир». Аллоҳ сомаддир. (Ҳожатларни ва рағбатларни қондирувчидир.) У туғмаган ва туғилмаган. Ва Унга ҳеч ким тенг бўлмаган. [Ихлос сураси: 1-4].
Тафсир:
1-{ قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ }

Эй Муҳаммад алайҳис-салоту вас-салом, айтинг: «У — Аллоҳ Ягонадир. Яъни, Унинг ҳеч қандай шериги йўқдир. У яккаю ёлғиздир.
2-{ ٱللَّهُ ٱلصَّمَدُ }

Аллоҳ барча ҳожатлар билан кўзлангувчидир яъни, барча ҳожатлар Ундан сўралади, аммо У ҳеч кимга муҳтож эмасдир.
{ لَمۡ يَلِدۡ وَلَمۡ يُولَدۡ }

У туғмаган ва туғилмагандир, яъни Аллоҳнинг ўғил-қизи ҳам, ота-онаси ҳам йўқдир. У азалий ва абадий Зотдир.
{ وَلَمۡ يَكُن لَّهُۥ كُفُوًا أَحَدُۢ }
(Аллоҳ таолога бирор зот на зотида, на сифатида ва на амалида тенг бўлган эмас, бўлолмайди ҳам.)

Ва махлуқотлардан ҳеч ким У зотга тенг эмасдир».

Жавоб: Фалақ сураси ва тафсири:
«Меҳрибон ва раҳмли Аллоҳнинг номи билан бошлайман.
Тонг Роббисидан паноҳ сўрайман. У яратган нарсалар ёмонлигидан. Ва кириб келган қоронғулик ёмонлигидан. Ва тугунларга дам солувчилар ёмонлигидан. Ва ҳасад қилган ҳасадчининг ёмонлигидан, деб айт. [Фалақ сураси: 1-5].
Тафсир:
1-{ قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلۡفَلَقِ }

Эй Муҳаммад алайҳис-салоту вас-салом, айтинг: «Мен тонг Роббисидан менга паноҳ беришини сўраб илтижо қилурман;
2-{ مِن شَرِّ مَا خَلَقَ }

— Ўзи яратган нарсаларнинг ёмонлигидан;
3-{ وَمِن شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ }

— Зулмат кирган вақтда, тунда чиқадиган ўғриларми ёки бошқа ёмон ҳайвонларми уларнинг барчасидан паноҳ сўрайман.
4-{ وَمِن شَرِّ ٱلنَّفَّٰثَٰتِ فِي ٱلۡعُقَدِ }


— Тугунларга дам солгувчи жодугарларнинг ёмонлигидан;
(Сеҳргарлар бировни сеҳрлаб зарар етказмоқчи бўлса, ип олиб, ўқийдиган нарсасини ўқиб, дам солиб, ипни бир тугиб, яна бир дам солиб, яна тугиб, охирига етказар экан.)
5-{ وَمِن شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ }

— Ва Аллоҳ инсонларга берган неъматларини кўра олмай ҳасад қилаётган ҳасадгўйнинг ёмонлигидан паноҳ беришини сўраб, илтижо қилурман.У ҳасади ила бу неъматларни бандадан кетиши ва банда ёмон зарарларга учрашини хоҳлайди.

Жавоб: Нас сураси ва тафсири:
Меҳрибон ва раҳмли Аллоҳнинг номи билан бошлайман.
Одамлар Роббисидан Одамлар Подшоҳидан, Одамлар Илоҳидан паноҳ сўрайман, Беркиниб, кўриниб турувчи васваснинг, Одамлар қалбига васваса соладиганнинг, Жинлардан ва одамлардан бўлганнинг ёмонлигидан, деб айт. [Нас сураси: 1-6].
Тафсир:
1-{ قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلنَّاسِ }

Эй Муҳаммад алайҳис-салоту вас-салом, айтинг: «Мен барча инсонларнинг Роббисидан,
2-{ مَلِكِ ٱلنَّاسِ }

Барча инсонларнинг Подшоҳидан, Уларнинг барчасини тўлиқ бошқариб туради, улар учун ундан ўзга Подшоҳ йўқдир.
3-{ إِلَٰهِ ٱلنَّاسِ }


Барча инсонларнинг Илоҳидан, яъни маъбудларидан, уларнинг у зотдан бошқа сиғинадиган зотлари йўқдир.
4-{ مِن شَرِّ ٱلۡوَسۡوَاسِ ٱلۡخَنَّاسِ }

Қачон Аллоҳнинг номи зикр қилинганида яшириниб оладиган васвасачи шайтоннинг ёмонлигидан менга ўзи паноҳ беришини сўраб илтижо қилурман,
5-{ ٱلَّذِي يُوَسۡوِسُ فِي صُدُورِ ٱلنَّاسِ }

У инсонларнинг дилларига васваса соладиган,
{ مِنَ ٱلۡجِنَّةِ وَٱلنَّاسِ }

Улар жин ва инсонлардан бўлган васвасачилардир. (Ўшаларнинг ёмонлигидан паноҳ беришини сўраб, илтижо қилурман).