BANKAGARAN ABUBUWA DABAN-DABAN

Amsa:
1- Wajibi.
2- Mustahabbi.
3. Haramun.
4. Makaruhi (Abin ƙi).
5. Halal.

Amsa:
1. Wajibi: Misalin, salloli biyar, da Azumin watan Ramadan, da biyayya ga iyaye.
- Shi wajibi ana ba wanda ya aikata shi lada, kuma ana yiwa wanda ya bar shi uƙuba.
2. Mustahabbi: Misalin, Nafilfili kafin salloli na farilla, da sallar dare, da ciyar da abin ci, da yin sallama, ana ambatan su da Sunnah da kuma Mandub.
- Shi Mustahabbi ana bawa wanda ya aikata shi lada, amma ba'a yiwa wanda ya bar shi uƙuba.
Babban abin lura:

Ya kamata ga musulmi alokacin da ya ji cewa wannan abun Sunna ne, ko Mustahabbi ne, to ya yi gaggawar aikata shi, da kuma koyi da Annabi - tsirada amincin Allah su tabbata a gare shi -.
3. Haramun: Kamar shan giya, da saɓawa iyaye, da yanke zumunci.
- Haram ana bada lada ga wanda ya bar shi, kuma ana yiwa wanda ya aikata shi uƙuba.
4. Makruhi: Kamar karɓa da bayarwa da hagu, naɗe tufafi a sallah.
- Shi abin ƙi, ana bada lada ga wanda ya bar shi, kuma ba'a yin uƙuba ga wanda ya aikata shi.
5. Halas: kamar cin tuffah, da shan shayi, ana ambaton sa: Ja'iz da Halal, (ma'ana: ya halatta).
- Shi halal, ba'a bada lada ga wanda ya bar shi, kuma ba'a yin uƙuba ga wanda ya aikata shi.

Amsa: Asali dai akan abinda ya shafi dukkanin kasuwanci da sauran ma'amaloli halas ne, sai dai waɗansu nau'uka daga abinda Allah - maɗaukakin sarki - Ya haramta.
Allah - Maɗaukakin sarki - Ya ce: "Kuma Allah Ya halatta ciniki kuma Ya haramta riba". [Surat Al-Baƙara: 275].

Amsa:
1. Algusu, dag cikin hakan akwai: Boye aibin haja (Abin sayarwa).
Daga Abu Huraira - Allah Ya yarda dashi -, lallai cewa Manzon Allah - tsira da amincin Allah su tabbata a gare shi - ya wuce wani shuri - wato shuri - na abinci, sai ya shigar da hannunsa acikin sa, sai 'yan yatsun sa suka samu danshi, sai ya ce: " Menene wannan ya kai mai wannan abincin? Sai ya ce: Ai ruwan sama ne ya zuba acikin su ya Ma'aikin Allah, sai ya ce: "Shin ba ka sanya shi a saman abin cin ba, domin mutane su gan shi? Duk wanda ya yi mana algusu to baya tare da ni". Muslim ne ya ruwaito shi.
2. Riba: Daga cikinta in karɓi dubu ɗaya daga wani mutum bashi akan in dawo masa dasu da dubu biyu.
Karin, shi ne ribar da aka haramta.
Allah - Madaukakin sarki - Ya ce: "Kuma Allah Ya halatta ciniki kuma Ya haramta riba". [Surat Al-Baƙara: 275].
3. Ruɗu da Jahilta: Kamar in siyar maka da madara a hantsar akuya, ko kuma kifi acikin ruwa, alhali ban kamo shi ba.
(Ya zo) acikin Hadisi: "Manzon Allah - tsira da aminci Allah su tabbata a gare shi - yayi hani daga cinikin garari (Ruɗu). Muslim ne ya ruwaito shi.

Amsa:1. Ni'imar Musulunci, kuma cewa kai baka zama daga ma'abota kafirci ba.
2. Ni'imar Sunnah, da cewa kai ba ka cikin 'yan bidi'a.
3. Ni'imar Lafiya, kamar ji da gani da tafiya, da sauran su.
4. Ni'imar abin ci, da abin sha, da kuma tufafi.
Ni'imomin sa - Maɗaukakin sarki - garemu masu yawa ne, bazasu ƙirbu ba, kuma ba za'a iya ƙididdige su ba.
Allah - Madaukakin sarki - Ya ce: {Kuma idan kun ƙidãya ni'imar Allah, bãza ku iya lissafa ta. Lalle ne Allah, haƙĩƙa, Mai gãfara ne, Mai jin ƙai}. [Surat Al-Nahl: 18].

Amsa: Abinda yake wajibi: Shi ne gode musu, wannan ta hanyar yabo ga Allah, da gode maSa da harshe, da kuma cewa Shi ke da falala Shi kaɗai, da amfani da waɗannan ni'imomin ta abinda zai yardar da Allah - Maɗaukakin sarki -, ba ta hanyar saɓon Sa ba.

Amsa: Idin Karamar sallah, da kuma Idin Babbar sallah.
Kamar yadda ya zo acikin Hadisin Anas, ya ce: Manzon Allah - tsira da amincin Allah su tabbata a gare shi - ya gabato Madina, alhali su suna da kwanaki biyu da suke wasa a cikinsu, sai ya ce: "Waɗanne kwanaki biyu ne waɗannan?", sai suka ce: Mun kasance muna wasa a cikin su ne a lokacin Jahiliyya, sai Manzon Allah - tsira da amincin Allah su tabbata a gare shi - ya ce: "Lallai Allah Haƙiƙa Ya canza muku su da waɗanda suka fisu alheri, su ne: Ranar Babbar Sallah, da kuma Ranar Karamar Sallah". Abu Dawud ne ya ruwaito shi.
Dukkan wasu bukukuwan idin da ba su ba, to suna daga cikin bidi'o'i.

Amsa: Wajibi shine rintse ido, Allah - Maɗaukakin sarki - Ya ce: {Ka faɗawa muminai maza su rintse idanuwan su}. [Surat Al-Nur: 30].

1. Rai mai umarni da mummnan aiki: Wannan shi ne mutum ya bi abinda ran shi yake riya masa da kuma san ran sa acikin saɓon Allah - mai girma da ɗaukaka -, tsarki ya tabbatar masa Ya ce: {Lalle rai mai umarnice da mummunan aiki, sai dai wanda Ubangijina Ya yi wa rahama, lalle Ubangiji na Mai yawan gafara ne kuma Mai yawan jinƙai ne}. [Surat Yusuf: 53]. 2. Shaiɗan. Shi ne maƙiyin ɗan Adam, babban manufarsa shi ne ya ɓatar da mutum, ya sanya masa waswasi na sharri, ya kuma shigar da shi wuta, Allah - Maɗaukakin sarki - ya ce: {Kuma kada ku bi hanyoyin shaiɗan, lallai cewa shi gareku maƙiyi ne mai bayyanar da ƙiyayya}. [Surat Al-Baƙarah: 168]. 3. Muggan abokai: Waɗanda suke kwaɗaitarwa akan sharri, kuma suna toshewa daga (aikata) alheri. Allah - Maɗaukakin sarki - yace: {Masõya a yinin nan, sãshensu zuwa ga sãshe maƙiya ne, fãce mãsu taƙawa (sũ kam mãsu son jũna ne)}. [Surat Al-Zukhruf: 67].

Amsa: Tuba: shi ne komawa daga saɓawa Allah - Maɗaukakin sarki - zuwa ga yi masa biyayya. Allah - Maɗaukain sarki - Ya ce: {Kuma lalle Nĩ haƙĩƙa Mai gãfara ne ga wanda ya tũba kuma ya yi ĩmãni, kuma ya aikata aikin ƙwarai, sa'an nan kuma ya nẽmi shiryuwa}. [Suratu Daha: 82}.

Amsa: 1. Barin aikata zunubin.
2. Nadama akan abinda ya wuce.
3. Kudirin niyya akan ƙin kioma wa gareshi (aikata zunubi).
4. Mayar da haƙƙoƙi da abubuwa na zalinci ga masu su.
Allah - Madaukakin sarki - Ya ce: {Kuma waɗanda suke idan suka aikata wata alfãsha ko suka zãlunci kansu sai su tunã da Allah, sai su nẽmi gãfara ga zunubansu. Kuma wãne ne ke gãfara ga zunubai, fãce Allah? Kuma ba su nace a kan abin da suka aikata ba, alhãli kuwa su suna sane}. [Surat Aal Imran: 135].

Amsa: Ma'anar sa shine cewa kai kana roƙon Allah da Yayi yabo ga Annabin Sa - tsira da amincin Allah su tabbata a gare shi - a cikin taron jama'a maɗaukaka.

Amsa: Tasbihi: Wato tsarkake Shi - tsarki ya tabbatar maSa ya ɗaukaka - daga dukkan wata tawaya da kuma aibi da mummuna.

Amsa: Shine yabo ga Allah - Maɗaukakin sarki - da kuma siffanta Shi da dukkanin siffofi na kamala.

Amsa: Wato cewa Shi tsarki ya tabbatar maSa Shi ne mafi girma daga dukkan komai, kuma mafi ɗaukaka, mafi girma mafi buwaya daga dukkan komai.

Amsa: Ma'anar: Babu wani iya canjawa ga bawa daga wani hali zuwa wani halin, haka kuma babu wani ƙarfi akan hakan sai ga Allah.

Amsa: Wato: Neman bawa daga Ubangijin Sa da Ya shafe masa masa zunuban sa, kuma Ya suturta aibobin sa.