Müxtəlif məsələlər bölümü:
Cavab:
1- Vacib. Buna misal: Beş vaxt namaz, ramazan orucu, valideyinlərə yaxşılıq etmək.
- Vacibin hökmü. Vacibi edən kimsə savab, tərk edən kimsə isə günah qazanır.
2- Müstəhəb. Buna misal: Fərz namazlardan əvvəl və sonra qılınan ratibə olan sünnət namazları, gecə namazları, yemək yedizdirmək və salam vermək. Bunlara həm sünnət, həm də məndub deyilir.
- Müstəhəbin hökmü. Müstəhəbi edən kimsə savab qazanır, tərk edən kimsə isə günah qazanmır.
Mühüm qeyd:
Müsəlman bir kimsə şəri əhkamlardan hər hansı bir əməlin sünnət və ya müstəhəb olduğunu eşitdikdə, bu zaman o, Peyğəmbərə (Allahın salavatı və salamı onun üzərinə olsun) tabe olaraq o əməli etməyə tələsməlidir.
3- Haram. Buna misal: Spirtli içki içmək, valideyinlərin üzünə ağ olmaq və qohumluq əlqələrini kəsmək.
- Haramın hökmü. Haramı tərk edən kimsə savab, edən kimsə isə günah qazanır.
4- Məkruh. Buna misal: Sol əl ilə almaq-vermək və namazda paltarı qatlamaq.
- Məkruhun hökmü: Məkruhu tərk edən kimsə savab qazanır, məkruhu edən kimsə isə günah qazanmır.
5- Mübah. Buna misal: Alma yemək, çay içmək. Bunlara həm caiz, həm də halal deyilir.
- Mübahın hökmü: Mübahı tərk edən savab, edən isə, günah qazanmır.
Cavab:
1- Aldatmaq. Bura həmçinin müştəridən malın eyibini gizlətmək də daxildir.
Əbu Hureyrə (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Peyğəmbər (Allahın salavatı və salamı onun üzərinə olsun) bazarda bir buğda yığımının yanından keçərkən əlini o buğda yığımının içinə saldı. Peyğəmbərin (Allahın salavatı və salamı onun üzərinə olsun) barmaqları yaş olduqda: "Ey buğda sahibi bu nədir?"- deyə soruşdu. Buğda sahibi də: "Ey Allahın Elçisi yağışa görə islanmışdır"- deyə cavab verdi. Peyğəmbər (Allahın salavatı və salamı onun üzərinə olsun) ona: "İslanmış buğdanı insanların görmələri üçün üstə qoya bilməzdin? Bizi aldatan bizdən deyildir"- dedi. Bu hədisi Müslim rəvayət etmişdir.
2- Sələm (faiz) almaq. Bura həmçinin bir insandan min dinar borc alıb, iki min dinar qaytarmaq da daxildir.
Qaytardıqda artıq verilən pul, haram olunan sələmdir.
Uca Allah buyurur: ﴾Allah alış-verişi halal, sələmçiliyi isə haram etmişdir﴿. (əl-Bəqərə surəsi, ayə: 275).
3- Aldanmaq və cəhalət. Bura qoyunun sağılmamış südünü satmaq, ovlanmamış, suda üzən balığı satmaqda daxildir.
Peyğəmbərin (Allahın salavatı və salamı onun üzərinə olsun) "Əldə olmayan malı satmağı qadağan etmişdir". Bu hədisi Müslim rəvayət etmişdir.
Cavab: 1- İslam neməti və sənin küfr əhlindən olmamağın.
2- Sünnət neməti və sənin bidət əhlindən olmamağın.
3- Eşitmək, görmək, gəzmək və s. bu kimi, sağlam səhhət və can sağlığı neməti.
4- Yemək, içmək və libas neməti.
Uca Allahın üzərimizdə olan nemətləri çoxdur və bu nemətlərin saydıqca qurtarmaz.
Uca Allah buyurur: ﴾Əgər Allahın nemətlərini saymalı olsanız, onları sayıb qurtara bilməzsiniz. Həqiqətən, Allah Bağışlayandır, Rəhmlidir﴿. (ən-Nəhl surəsi, ayə: 18).
Cavab: Ramazan bayramı və Qurban bayramı.
Ənəs bin Malik (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Peyğəmbər (Allahın salavatı və salamı onun üzərinə olsun) Mədinəyə gəldikdə Mədinə əhlinin əylənib oynadıqları iki günləri vardı. Peyğəmbər (Allahın salavatı və salamı onun üzərinə olsun): "Bu nə iki gündür?" deyə soruşdu. Onlar: Biz cahiliyyə dövründə bu iki gündə əylənirdik dedilər. Bunun üzərinə Peyğəmbər (Allahın salavatı və salamı onun üzərinə olsun): "Şüphəsiz ki, Allah sizə bu iki günün yerinə daha xeyirlisini, Qurban ve Fitr günlərini (Qurban və Ramazan Bayramlarını) verdi" buyurdu. Hədisi Əbu Davud rəvayət etmişdir.
Bu iki bayramdan başqa olan bayramlar bidət bayramlardır.
Cavab: 1- Pislikləri əmr edən nəfs. Bu, insanın, Uca Allaha ası olmaqda nəfsinin istəklərinə və öz havasına tabe olduqda baş verir. Uca Allah bu barədə belə buyurur: ﴾Rəbbimin rəhm etdiyi kəs istisna olmaqla, nəfs (adama) pis işləri əmr edər. Həqiqətən, Rəbbim Bağışlayandır, Rəhmlidir﴿. (Yusuf surəsi, ayə: 53). 2- Şeytan - Adəm övladının düşmənidir. Onun məqsədi - insanı azdırmaq, şər işlərdə ona vəsvəsə vermək və onu Cəhənnəmə salmaqdır. Uca Allah bu barədə belə buyurur: ﴾Şeytanın addım izləri ilə getməyin! O, sizin açıq-aşkar düşməninizdir﴿. (əl-Bəqərə surəsi, ayə: 168). 3- Pis yoldaşlar: O kəslərdir ki, insanı şər əməllərə təhrik edir və xeyir əməllərə mane olur. Uca Allah buyurur: ﴾O gün müttəqilərdən başqa (bütün) dostlar bir-birinə düşmən kəsiləcəklər﴿. (əz-Zuxruf surəsi, ayə: 67).
Cavab: 1- Günahı tərk etmək.
2- Etdiklərindən peşman olmaq.
3- Gələcəkdə bir daha həmin günaha qayıtmayacağına qətiyyətlə əzm etmək.
4- Haqq sahiblərinin və zülm etdiyi kimsələrin haqqlarını qaytarmaq.
Uca Allah buyurur: ﴾O kəslər ki, bir pis iş gördükdə, yaxud özlərinə zülm etdikdə Allahı xatırlayıb günahlarının bağışlanmasını diləyərlər, – günahları Allahdan başqa kim bağışlaya bilər? – onlar bilə-bilə etdiklərinə görə israr etməzlər﴿. (Ali-İmran surəsi, ayə: 135).